Abrimos aquí unha nova ventana para achegarlles un anaco das vidas dos pensadores con protagonismo en Conexión Tubinga: Nietzsche, Hans Küng, Erich Fromm, Jean Paul Sartre.
Friedrich Wilhelm Nietzsche (1844-1900)
Friedrich Wilhelm Nietzsche naceu o 15 de outubro de 1844 en Röcken, unha pequena cidade da Sajonia prusiana, fillo de Carl Ludwig (1813-1849) e Franziska Oehler(1826-1897). A temperá morte do seu pai, pastor luterano, por mor dun proceso de dexeneración cerebral, provocado supostamente por unha ferida na cabeza producida por unha caída, obriga á familia a abandonar a casa en que residían, para ser ocupada polo novo pastor, trasladándose en 1849 a Naumburgo. Alí vivirá coa súa nai, a súa irmá Elisabeth, a súa avoa Erdmuthe e dúas tías, Auguste e Rosalie, realizando os seus primeiros estudos no instituto (“Gymnasium”) local, entre 1854 e 1858.
En 1858 ingresa no internado de Pforta, que adquirira un gran renome na época, e no que se observaba un réxime estrito e tradicional, onde permanecerá até 1864. Nesta época desenvólvese a súa admiración polo xenio grego, lendo sobre todo a Platón e Esquilo, así como pola música e a poesía, sendo un admirador de Hölderlin, realizando entón os seus primeiros ensaios como poeta e músico, tanto respecto da composición, (Allegro para piano, Phantasie for piano, Miserere, entre outras), como á interpretación, chegando a ser considerable a súa habilidade ao piano. Polo demais, comezan os problemas de saúde de Nietzsche, sufrindo en numerosas ocasións intensos dores de cabeza que podían chegar a durar varios días.
En 1864 ingresa na universidade de Bonn, xunto co seu compañeiro e amigo Paul Deussen, quen posteriormente sería profesor de filosofía en Kiel e admirador da filosofía India e de Schopenhauer e que, a pesar de non compartir a futura filosofía de Nietzsche, mantería con el unha relación de sincera amizade. O Departamento de Filoloxía de Bonn gozaba entón de gran reputación con Otto Jahn e Friedrich Wilhelm Ritschl, quen mantiñan un larvado desacordo que estalaría ao ano seguinte, trasladándose Wilhelm Ritschl á Universidade de Leipzig. Nietzsche trasládase tamén en 1865 a devandita universidade, onde permanecerá até 1869, seguindo os pasos do seu mestre Ritschl, continuando nela os estudos filológicos baixo a súa dirección, chegando a ser o seu discípulo predilecto.
Desa época data a súa amizade con Erwin Rhode, que se irá rompendo a medida que Nietzsche radicaliza o seu pensamento, terminando nun afastamento total. Tamén desta época data a súa admiración pola música de Wagner e o seu primeiro encontro co músico. A lectura de Schopenhauer e o abandono definitivo do cristianismo coinciden coa súa actividade como filólogo, publicando varios traballos no “Rheinisches Museum” polos que obtén un gran prestixio entre os especialistas. En 1869 a Universidade de Basilea ofrécelle a cátedra de Filoloxía, ante os informes favorables recibidos polo seu profesor Ritschl, e antes mesmo de obter o grao de Doutor, cátedra que Nietzsche ocupa en maio dese mesmo ano.
De 1869 a 1879 Nietzsche permanecerá en Basilea, desenvolvendo a súa actividade como profesor. A amizade con Wagner afiánzase e Nietzsche visítalle en numerosas ocasións na súa vila no lago de Lucerna. En 1872 pública “A orixe da traxedia”, obra moi mal recibida nos medios académicos e criticada virulentamente por algúns especialistas en filoloxía clásica; algúns dos seus amigos, no entanto, saen no seu defensa, como Erwin Rhode; e outros, como Wagner, por exemplo, celébrana con entusiasmo. A pesar diso, o seu prestixio entre os filólogos minguará considerablemente.
Entre os anos 1873 e 1876 publica as “Consideracións intempestivas”, nas que crítica a David Strauss e o historicismo, nas dúas primeiras, e encomia a Schopenhauer e Wagner, nas dúas últimas. A pesar diso, en 1876 comezará o seu distanciamento de Wagner, que culminará pouco despois nunha aberta oposición. Até entón Nietzsche tomara como referencia o ideal do artista e o xenio creador; nos próximos anos, aínda que de forma provisional, orientará a súa reflexión cara ao papel da ciencia, interese que se plasmará en obras como “Humano, demasiado humano”, escrita entre os anos 1878 e 79.
En 1879, probablemente por problemas de saúde, renuncia á súa cátedra na universidade de Basilea, e comeza un período que durará dez anos caracterizado polo constante viaxar de Nietzsche por Suíza, Italia e Alemaña (que só visitará ocasionalmente), así como pola efervescencia creativa que lle conduce á elaboración da maior parte da súa obra. En 1880 reside en Naumburgo, Venecia, Marienbad e Xénova. En 1881 residirá fundamentalmente en Xénova e Sils-Maria, pequena localidade dos Alpes suízos onde Nietzche intuirá as principais ideas da súa filosofía futura, como a do eterno retorno e a da vontade de poder. Nietzsche manterán unha activa correspondencia coas súas amizades, coas que se atopará tamén en numerosas ocasións ao longo destes anos, como F. Overbeck, P. Rée, E. Rhode, K. Hillebrand, Peter Gast, Lou Salomé, á que coñecerá en 1882, etc., así como coa súa nai e irmá.
En 1882 e seguintes residirá en cidades como Xénova, Messina, Roma, Orta, Basilea, Lucerna, Naumburgo, Leipzig, Santa Margherita, Florencia, Rapallo e Niza, entre outras, pasando varios veráns na localidade de Sils-Maria, especialmente querida por Nietzsche. Deste período datan algunhas das súas obras máis significativas, como “A xenealogía da moral”, “Así falou Zaratustra” e “Máis aló do ben e do mal”.
En 1889 a súa saúde, que xa lle deu motivos de preocupación nos anos “errantes”, empeora bruscamente, comezando a manifestar síntomas de desequilibrio mental. Trasladado de Turín a Basilea é tratado na clínica de devandita cidade, e posteriormente na de Jena, dando mostras dunha lixeira recuperación. No entanto o seu estado empeora de novo, instalándose en Naumburgo coa súa nai e, logo da morte desta, en 1897, coa súa irmá Elisabeth en Weimar. Pero xa non se recupera xamais. Morrerá en agosto de 1900, alcanzando unha considerable fama e exercendo un notable influxo que se deixará sentir no desenvolvemento do pensamento contemporáneo.
Hans Küng
(Sursee, 1928) Sacerdote e teólogo católico suízo, un dos máis controvertidos do pensamento católico contemporáneo. Licenciouse en Filosofía en 1951 e catro anos despois en Teoloxía na Universidade Pontificia de Roma; en 1954 ordenouse sacerdote, e en 1957 doutorouse na Universidade de París cunha tese na que investigaba e desenvolvía a relación de Karl Barth co catolicismo.
Comezou a súa vida laboral como párroco en Lucerna e posteriormente obtivo unha praza na Universidade de Tubinga, onde comezou a dar clases en 1960 na Facultade de Teoloxía católica. Küng promoveu con insistencia a necesidade dunha reforma da Igrexa católica e Xoán XXIII nomeouno teólogo conciliar, polo cal participou activamente no Concilio Vaticano II.
Avogou por un achegamento real entre a Igrexa católica e a protestante, e defendeu a necesidade dunha apertura da Igrexa ao mundo moderno, para o que debían transformarse necesariamente as súas estruturas, xa que, segundo el, é imposible lograr unha paz no mundo se antes non se consegue unha paz entre as distintas relixións. As posturas de Küng foron facéndose cada vez máis radicais, o que trouxo como consecuencia que en 1979 a Congregación para a Doutrina da Fe Católica ditaminase que non podía continuar exercendo a docencia na Universidade, feito que, no entanto, levantou numerosas protestas internacionais. En 1994 analizouse de novo o seu caso e fallouse en contra do que a Congregación ditaminara en 1979.
Entre as súas obras, centradas no estudo das relixións e baseadas nunha sólida investigación de carácter histórico e teolóxico, cabe destacar Konzil und Wiedervereinigung (Concilio e reunificación, 1960), Strukturen der Kirche (Estruturas da igrexa, 1962), Die Kirche (A igrexa, 1967), 24 Thesen zur Gottesfrage (24 teses acerca da cuestión divina, 1979), Theologie im Aufbruch. Eine ökumenische Grundlegung (O renacer da teoloxía. Unha documentación ecuménica, 1987), Unfehlbar? Eine Anfrage (Infalible? Un interrogante, 1972) e Existiert Gott? (Existe Deus?, 1977).
Jean Paul Sartre
Filósofo francés, dramaturgo, novelista e xornalista político, é un dos principais representantes do existencialismo. Sartre naceu en París o 21 de xuño de 1905; estudou na École Normale Supérieure desa cidade, na Universidade de Friburgo, Suíza e no Instituto Francés de Berlín. Ensinou filosofía en varios liceos desde 1929 até o comezo da II Guerra Mundial, momento en que se incorporou ao exército. Desde 1940 até 1941 foi prisioneiro dos alemáns; despois da súa posta en liberdade, deu clases en Neuilly (Francia) e máis tarde en París, e participou na Resistencia francesa. As autoridades alemás, desconocedoras das súas actividades secretas, permitiron a representación da súa obra de teatro antiautoritaria As moscas (1943) e a publicación do seu traballo filosófico máis soado O ser e a nada (1943). Sartre deixou o ensino en 1945 e fundou, con Simone de Beauvoir entre outros, a revista política e literaria Lles temps modernes, da que foi editor xefe. Consideróuselle un socialista independente activo despois de 1947, crítico tanto coa Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas (URSS) como cos Estados Unidos nos anos da guerra fría. Na maioría dos seus escritos da década de 1950 están presentes cuestións políticas incluídas as súas denuncias sobre a actitude represora e violenta do exército francés en Alxeria. Rexeitou o Premio Nobel de Literatura de 1964 e explicou que se o aceptaba comprometería a súa integridade como escritor. As obras filosóficas de Sartre conxugan a fenomenoloxía do filósofo alemán Edmund Husserl, a metafísica dos filósofos alemáns Georg Wilhelm Friedrich Hegel e Martin Heidegger, e a teoría social de Karl Marx nunha visión única chamada existencialismo. Este enfoque, que relaciona a teoría filosófica coa vida, a literatura, a psicoloxía e a acción política suscitou un amplo interese popular que fixo do existencialismo un movemento mundial.
Na súa primeira obra filosófica, O ser e a nada (1943) Sartre concibía aos humanos como seres que crean o seu propio mundo ao rebelarse contra a autoridade e aceptar a responsabilidade persoal das súas accións, sen o respaldo nin o auxilio da sociedade, a moral tradicional ou a fe relixiosa. Ao distinguir entre a existencia humana e o mundo non humano, mantiña que a existencia dos homes caracterízase pola nada, é dicir, pola capacidade para negar e rebelarse. A súa teoría da psicanálise existencial afirmaba a ineludible responsabilidade de todos os individuos ao adoptar as súas propias decisións e facía do recoñecemento dunha absoluta liberdade de elección a condición necesaria da auténtica existencia humana. As obras de teatro e novelas de Sartre expresan a súa crenza de que a liberdade e a aceptación da responsabilidade persoal son os valores principais da vida e que os individuos deben confiar nos seus poderes creativos máis que na autoridade social ou relixiosa.
Na súa última obra filosófica Crítica da razón dialéctica (1960), Sartre trasladou a énfase posta na liberdade existencialista e a subjetividad polo determinismo social marxista. Sartre afirma que a influencia da sociedade moderna sobre o individuo é tan grande que produce a serialización, o que el interpreta como perda de identidade e que é equiparable ao alleamento marxista. O poder individual e a liberdade só poden recobrarse a través da acción revolucionaria colectiva. A pesar do seu chamamento á actividade política desde ópticas marxistas, Sartre non se afiliou ao Partido Comunista Francés, e así conservou a liberdade para criticar abertamente as intervencións militares soviéticas en Hungría (1956) e en Checoslovaquia (1968). Outros textos de Sartre son as novelas A Náusea (1938) e a serie narrativa inacabada Os camiños da liberdade, que comprenden A idade da razón (1945), O adiamento (1945) e A morte na alma (1949); unha biografía do controvertido escritor francés Jean Genet, San Genet, comediante e mártir (1952); as obras teatrais A porta pechada (1944), A puta respectuosa (1946) e Os secuestradores de Altona (1959); a súa autobiografía, As palabras (1964) e unha biografía do autor francés Gustave Flaubert O idiota da familia (3 volumes, 1971-1972) entre outros moitos títulos. Morreu en París o 5 de abril de 1980.
Erich Fromm
Psicanalista e escritor de orixe alemá. Influído por Freud e Marx, estudou especialmente a influencia da sociedade e a cultura no individuo. Destacan entre os seus libros O medo á liberdade (1941) e A arte de amar (1956) que converten a Erich Fromm nun dos psicanalistas máis famosos e influentes do século XX.
Erich Fromm nace en Frankfurt (Alemaña) en 1900. Psicanalista e pensador alemán soado por aplicar a teoría psicoanalítica a problemas sociais e culturais. Descendente de familia xudía. Tan só tiña 14 anos cando estalou a I Guerra Mundial, quedando realmente impresionado pola natureza da conduta humana, sendo incapaz de comprender un acto tan irracional.
Durante a súa etapa escolar, Fromm estudaría con gran interese a Freud e Marx, atopando neste primeiro unha forma de comprender a personalidade humana e as influencias sociopolíticas expostas por Karl Marx. Cursou filosofía na Universidade de Heidelberg en 1922, e especializouse en psicanálise na Universidade de Munich e no Instituto Psicoanalítico de Berlín, que fora fundado por Freud. En 1925 comezaría a exercer como psicanalista, sendo posteriormente nomeado profesor da universidade da súa cidade natal. Durante os anos 30 daría a coñecer os seus primeiros traballos sobre psicoloxía relixiosa, trabando en estreito contacto con pensadores da Escola de Frankfurt, tales como Marcuse, Adorno ou Benjamin.
Visitaría Estados Unidos por vez primeira en 1933, con todo, o ascenso de Hitler ao poder levaríalle a establecerse nese país, adquirindo posteriormente a nacionalidade estadounidense. Sería profesor nas universidades de Columbia, Michigan, New York e Yale, no Bemmington College de Vermont e no Instituto Americano de Psicanálise. A miúdo veríaselle envolvido en asuntos socio-políticos polas que sentía un verdadeiro interese. En 1941 publicaría a súa xa soada obra “O medo á liberdade”, que o deu realmente a coñecer, sendo moi traducida e divulgada, onde trataba o movemento nazi no que algúns viñeron a denominar como unha interpretación “sociopsicoanalítica”. Nesta obra revelaríase un afastamento definitivo de Freud.
En 1949 trasládase a Cuernavaca (México), de cuxa universidade sería profesor. Por entón foi desenvolvendo unha teoría política acorde coas súas ideas anteriores, que chamou “socialismo humanista comunitario”, cuxa finalidade apuntaría a devolver ao ser humano aquelas capacidades que non pode despregar por causa do alleamento a que está sometido.
“A sociedade sa” (1955) e “A arte de amar” (1956) afianzarían o seu prestixio, sobre todo en ambientes universitarios. Nestes textos escribiría acerca da súa teoría do “amor maduro” como ingrediente para unha realización individual que permitise escapar ao alleamento producido pola sociedade de consumo ou a omnipotencia do propio Estado. Empeñaríase en harmonizar o marxismo e a psicanálise, ao mesmo tempo que abrazaría no seu pensamento as achegas de Oriente, sendo froito desta reflexión a súa obra “Budismo zen e psicanálise”. Outras obras serían “O home para si mesmo” (1947), “A linguaxe esquecida” (1951), “A misión de Sigmund Freud” (1956), “Máis aló das cadeas da ilusión” (1962), “Ter ou ser?” (1966) ou “A anatomía da destructividad humana” (1973).
En 1962 foi nomeado profesor da Universidade de Nova York. Recorreu moitos países ditando cursos. En 1980 faleceu en Murallo (Suíza) o que se consideraba un dos líderes e principais expoñentes do movemento psicoanalítico do século XX.
conexiontubinga 
Deixar unha resposta