Di Luis Landero que un debe saber cales son as fontes das que bebe e, unha vez que ten isto claro, pois xa non queda máis opción que botar a andar e ser fiel a esas fontes. Ben, un xa sabe onde están a súas fontes, pero queda que salte esa faísca que encenda a mecha dunha historia, faísca que ben pode ser un sentimento, unha idea, unha sensación, unha imaxe. E esa faísca tamén saltou.
As fontes
Había unha imaxe que se me impuña nas miñas lembranzas da época de Seminario (anos oitenta), e esta non era outra que a primeira vez que entrei no cuarto dun amigo que xa cursaba Teoloxía e vin o libro de Hans Küng (un teólogo suizo de gran prestixio) colocado coma un cadro e exhibindo na súa portada un gran interrogante: Existe Deus?. Para min, un filósofo que admiraba a obra de Nietzsche, aquela imaxe amosouse coa mesma parafernalia que unha visión ou unha revelación. Lembro que collín o libro, refolleino, e pedinlle o compañeiro que mo prestara uns días. Esta pasando por unha etapa de dúbidas e eu era daqueles que lle tiña que buscarlle a todo a coherencia, daqueles que tiñan que pasar todo pola peneira da razón para conseguir unha certa tranquilidade de espíritu. Logo, profundizando un pouco máis na vida do autor, decateime de que este se convertira nun proscrito da Igrexa e que un dos seus verdugos era Ratzinger, que entón presidía a Congregación para a propagación da Fe, o que tradicionalmente sempre se coñeceu como Santo Oficio. Simpaticei moito co teólogo e debo de decir que daquela me sorprendía a contundencia coa que fulminaba a Woytyla (Juan Pablo II) nos seus artigos de El País, acusándoo de marxinar as mulleres ou de favorecer con prohibicións anacrónicas a aparición de comportamentos dexenerados. Debo recoñecer que durante anos aquela vivencia non me inspirou nin tan xiquera un artigo, pero ao cabo do tempo decateime de que se había algo que na miña vida me producía un constante desacougo esa era a idea da existencia de Deus. É coma un interrogante que levo colgado da fronte e que de cando en vez impacta sobre ela coa contundencia coa que un raio fende en dúas unha árbore. Se esa era unha da miñas principais preocupacións existenciais, concluín que debía escribir sobre isto, aínda que alguén lle resultase un tema gris ou incluso críptico.
Claro está que non escribín ningún tratado ao uso. A novela só utiliza ese discurso teólóxico da existencia de Deus como recurso para darlle peso a trama, porque unha das cousas que teño claro despois de anos de moito filosofar e moito teoloxizar sobre o problema de Deus e que éste se pode resumir naquelas verbas que pronunciou Milan Kundera cando lle entregaron o premio Xerusalén, e que fai referencia a un dito xudeu que ben decir que a idea de Deus é difícil de atrapar. O dito di “Cando o home pensa, Deus ri”. Este ven a explicar que canto máis pensa o home sobre a existencia de Deus máis se lle escapa a súa comprensión. De esta percepción saiu a armazón da trama.
Decía que non escribín ningún tratado, senón unha novela na que as persoaxes nun momento da historia reflexionan sobre un dos temas máis universais da existencia do ser humano, pero que desenvolven unha acción na que o amor, o odio, o sexo, a envexa, e a traición lle dan esa vida que necesita toda novela para nomearse de tal xeito.
A trama
Debo recoñecer que, aínda que nun principio me asustaba un pouco a idea de escribir unha intriga de transfondo teolóxico-filosófico, xa que isto podía convertir a novela nunha obra de minorías, pensei que se era fiel a esa temática que se me impuña e contaba a historia como se realmente a vivise en persoa, e cos compoñentes novelescos antes mencionados (amor, odio, envexa, etc) podía chegar a conectar cun público máis maioritario. E así botou a andar “Conexión Tubinga”, que primeiro foi “O bico de Xesús” e logo “As sereas de Tubinga”, para terminar impóndose a apreciación do editor, apreciación que por outra banda, eu tamén comparto.
Como en toda trama novelesca a ficción mextúrase coa realidade nunha porcentaxe que neste caso escórase moito hacia a segunda. Qué hai de ficción e de realidade en “Conexión Tubinga”?. A ficción está marcada pola prohibición do libro Existe Deus? (prohibición que resulta incomprensible para uns seminaristas que non ben nela máis que un intento de demostrar racionalmente a existencia de Deus) e a caracterización das persoaxes nos seus diferentes papeis dentro da historia (que ningúen busque identificacións¡), e a realidade ben dada por todos os datos que se aportan no desenvolvemento da trama, case todos eles reais.
A novela pretende reflectir as vivencias e sentimentos os que se enfronta un grupo de mozos que a finais dos oitenta (xa coa carta de europeos na man) viven unha situación vital moi diferente a outros mozos da súa xeración é que dalgún xeito fai especiais as súas vidas. A admiración que sinten por Nietzsche, que plasman nese grupo de amigos denominado Amigos de Zaratrusta, no é senón a plasmación do desexo de querer vivir a vida con intensidade, de ser homes iguais a outros homes, de poder experimentar sensacións que outros experimentan e que eles deben reprimir, como a afectividade hacia outro sexo ou hacia o propio e a sexualidade, incluso na súa manifestación máis xenital.
Pero o fío principal da historia que se conta en “Conexión Tubinga” no é senón a búsqueda da identidade e do sentido da vida por parte dun mozalbete que se enfronta a encrucillada de optar entre entregar a súa vida o servizo de Deus e da igrexa ou deixarse levar polo o que nese momento lle pide o corazón, unha vez que o sorprende a chegada do amor, cousa que seguindo os plantexamentos de Küng podría ser perfectamente compatible, pero que nin na realidade daquela época o era ni tampouco actualmente, ao menos no plano institucional, cousa que eu, xunto con algúns amigos curas, sigo sen entender. Este mozalbete chámase Tito Besteiro e, seguindo as ensinanzas do seu mestre de Metafísica, trata de buscar os motivos da prohibición do libro Existe Deus?, un contrasentido que según se desenvolve a trama vai adquirindo coherencia. O método: a búsqueda do arjé, a búsqueda da orixe das cousas, que non é senón o obxectivo preferente de calquer filosofía (arjé en grego significa orixe).
Unha fermosa postal de Tubinga
conexiontubinga 